Balıkesir Erkek Giyiminde Silahlık-Piştov-Pala Mevzusu

a-) Merkez ve Çevresi

Silahlık-piştov ve pala üçlüsü Ege illerinde çetelerin (=efelerin) aksesuarıdır. Balıkesir ovası ve çevresindeki erkek giyimi Manav erkek giyimi olup, geleneksel bir halk giysisidir "çete" giysisi değildir. O yüzden Balıkesir merkez ve çevresinde giyilen Manav giyiminde silahlık-piştov-pala yoktur.

Balıkesir Kuva-yı Milliye’nin merkezidir. Halkın tümü Kuva-yı Milliye gönüllüsüdür ve nizamlı bir yapılanma vardır. Dağlarda kendine buyruk çeteleşme görülmez. Oysa Aydın’da ve diğer Ege illerinde Balıkesir'den farklı olarak Yunanlılar’a karşı silahlı mücadele çetelerin (=efelerin) önderliğinde başlamıştır ve silahlıklı-piştovlu çete(=efe) giyimleri vardır.

Kent arşivinde yaptığım fotoğraf taramasında, İvrindi ve Soma cephesi kumandanı Yüzbaşı Halit (Bayrak) beyin çete giysili bir fotoğrafı vardır. Fotoğrafta çizme giymiştir, piştovu yoktur. Tüfenki vardır. Balıkesir çevresinde Efe olarak tanınmış ve Efe olarak adlandırılagelmiş (Halil Efe, Arslan Efe, Ali Osman Efe, Bakırlı Saçlı Mustafa Efe gibi) Balıkesir Kuvayı Milliyesi namına savaşan kişilerin üzerinde efe giysisi veya benzer bir giyim ve silahlık yoktur ancak ellerinde tüfenk veya pala vardır.

b-) Gönen

Gönen’de çekildiği ileri sürülen bir fotoğraf bulunmakta olup bu fotoğrafta zeybek giyimine denk gelinmektedir. Bu efeler tozluk giymişler ve bellerinde silahlık yoktur. Kuşağına geçirdikleri piştovları veya palaları vardır.

c-) Edremit ve Çevresi

Kent arşivinde; Edremit çevresinden bir fotoğraf bulunmamakla birlikte Balıkesir Kuvayı Milliye hareketi içerisindeki Ali Çetinkaya’nın komuta ettiği milli kuvvetlerin içinde Dalkıran Mehmet Efe, İbişoğlu İsmail Efe gibi efeler vardır. Ancak ne giydikleri konusunda bilgi yoktur. Köprülülü Hamdi Bey’in müfrezeleri içerisinde bulunan Hacı İslam Ağazade Rasim Bey’in "İzmir" giyimine benzeyen bir kostümle fotoğrafı vardır.
Metin Çavdar hocamızdan aldığım bir fotoğraf, Edremit "çete" giysisinde silahlık-piştov ve pala olduğunu gösteriyor.